Sytuacja taryfowa

W dniu 27 stycznia 2023 roku w siedzibie Przedsiębiorstwa Wodociągów i Kanalizacji Sp. z o.o w Koninie odbyła się konferencja prasowa dotycząca aktualnej sytuacji taryfowej. Spółka opublikowała również w tym dniu na stronie internetowej www.pwik-konin.com.pl komunikat w sprawie wyrównania opłat z tytułu świadczenia usług za zbiorowe zaopatrzenie w wodę i zbiorowe odprowadzanie ścieków.

Przedsiębiorstwo Wodociągów i Kanalizacji Sp. z o.o. jest spółką prawa handlowego, która funkcjonuje na rynku zgodnie z obowiązującymi przepisami realizując jednocześnie zadania własne gminy. Jako element infrastruktury krytycznej pełni bardzo ważną rolę w codziennym życiu Mieszkańców Konina. Realizuje m.in. zadania określone w Krajowym Programie Oczyszczania Ścieków Komunalnych i inwestuje w infrastrukturę zgodnie z założeniami z 2012 roku. Rada Miasta uchwałą z dnia 23.05.2012 r. nr 357 zatwierdziła wieloletni plan inwestycyjny niezbędny do zwiększenia bezpieczeństwa dostaw czystej wody Mieszkańcom Konina, a także odbiór i oczyszczanie ścieków zgodnie z unijną dyrektywą „ściekową”. Świadcząc usługi na najwyższym poziomie w standardzie europejskim spółka zapewnia Mieszkańcom Konina ciągły i bezpieczny odbiór ścieków do dwóch zmodernizowanych oczyszczalni ścieków Prawy i Lewy Brzeg oraz dostarcza czystą i zdrową wodę dzięki zmodernizowanej Stacji Uzdatniania Wody. Warto w tym miejscu zaznaczyć, że gdyby spółka nie podjęła decyzji o modernizacji stacji wodociągowej Mieszkańcom groziłyby coraz częstsze przerwy w dostawach wody dla całego miasta. Trzy ww. największe inwestycje spółki na przestrzeni ostatnich 10 lat kosztowały ponad 115 milionów złotych, z czego 33 miliony to bezzwrotna dotacja z funduszy unijnych uzyskana przez PWiK. Ponadto spółka inwestuje w sieci kanalizacyjne i wodociągowe. Wszystkie podjęte przez PWiK inwestycje w ostatnich 10 latach to wartość ponad 185 milionów złotych, a łączna kwota pozyskanych środków na inwestycje to ponad 130 milionów złotych. PWiK zwiększając przychody rozszerzyło również działalność pomocniczą świadcząc usługi asenizacyjne, laboratoryjne, warsztatowe i wulkanizacyjne. Celem zmniejszenia kosztów bieżących spółka konsekwentnie inwestuje w odnawialne źródła energii. Pompy ciepła zapewniają ciepło i ciepłą wodę użytkową, a największa w Koninie farma fotowoltaiczna o mocy 2,2 MW produkuje dla spółki czystą energię elektryczną, której część zużywana jest na potrzeby własne, a część na spłatę zobowiązań finansowych zaciągniętych na to zadanie. Farma wspomagana jest instalacjami na Prawym i Lewym Brzegu o mocy 200 kW oraz mikroinstalacjami fotowoltaicznymi zamontowanymi na przepompowniach ścieków. Dzisiaj Konin jest w gronie nielicznych aglomeracji w Polsce, które mają uporządkowaną gospodarkę ściekową zgodnie z wytycznymi unijnymi i krajowymi. Na uwagę zasługuję również fakt, że stopień skanalizowania miasta to ponad 98% co stawia Konin w czołówce krajowej (średni stopień skanalizowania w Polsce wynosi 70%), 99% Mieszkańców jest podłączonych do sieci wodociągowej, a łączna długość sieci do obsługi to ok.600 km!

Realizacja zadań inwestycyjnych w branży wodociągowo-kanalizacyjnej związana jest z dużymi nakładami finansowymi. Uwzględniając dzisiejsze realia rynkowe gdzie mamy do czynienia z szalejącą inflacją oraz wysokie oprocentowanie kredytów i pożyczek decyzje o inwestycjach były podjęte w odpowiednim czasie na warunkach, które dzisiaj nie są możliwe do uzyskania. Spółka mimo zrealizowania znaczących dla Mieszkańców Konina projektów zachowała dynamikę wzrostu cen za dostarczanie wody i odbiór ścieków zgodnie z projekcją sprzed 11 lat.

To dowodzi, że ceny za dostarczanie wody i odprowadzanie ścieków są określane w sposób rzetelny i oparte są na realnie ponoszonych kosztach funkcjonowania przedsiębiorstwa. Obowiązujące prawo obliguje spółkę do ustalania taryf na okres 3 lat i wymaga uwzględniania wielu czynników, które wpływają na ostateczne ceny. Spółka nie mogła jednak przewidzieć, że Organ regulacyjny będzie działał poza prawem. Państwowe Gospodarstwo Wodne „Wody Polskie” nie wypełniając ustawowego obowiązku dotyczącego 45-dniowego terminu na wydanie decyzji o zatwierdzeniu bądź odmowie zatwierdzenia złożonego przez PWiK wniosku taryfowego świadomie wydało decyzję odmowną mimo upływu 45 dni. Skutek był taki, że decyzja funkcjonowała w obrocie prawnym i uniemożliwiała pobieranie opłat w pełnym wymiarze określonym w nowych taryfach pod rygorem nałożenia na spółkę kary sięgającej 6 milionów złotych, którą spółka bezwzględnie musiałaby zapłacić. Było to działanie niezgodne z obowiązującym prawem co potwierdziły Sądy I instancji (WSA, sygnatura akt V SA/Wa 4886/21)  i II instancji eliminując w grudniu 2022 roku z obrotu bezprawną decyzję „Wód Polskich” (NSA, sygnatura akt I GSK 1491/22).

Spółka działając zgodnie z Ustawą o zbiorowym zaopatrzeniu w wodę i zbiorowym odprowadzaniu ścieków po 120 dniach od dnia złożenia wniosku opublikowała w czerwcu 2021 roku Taryfy, które weszły w życie z mocy prawa. Z powodu funkcjonowania w obrocie prawnym decyzji „Wód Polskich” do czasu rozstrzygnięcia sporu z Regulatorem spółka musiała pobierać od Odbiorców opłatę częściową stanowiącą równowartość stawek z ostatniego roku „starej” Taryfy. Spółka wykonując powierzone jej zadania świadczyła usługi w 100% zapewniając Odbiorcom dostawę wody i odbiór ścieków. Pobierając za wykonane usługi opłaty częściowe z miesiąca na miesiąc pogłębiała się strata finansowa przedsiębiorstwa. Niestety mimo ewidentnego błędu popełnionego przez PGW „Wody Polskie” po ogłoszeniu wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego przychylającego się do stanowiska PWiK, dzisiaj Regulator milczy i nie poczuwa się do odpowiedzialności obciążając stratą finansową spółkę i Mieszkańców Konina.

Warto również zwrócić uwagę, że po raz pierwszy od czasów transformacji ustrojowej branża wodociągowo-kanalizacyjna, licząca ponad 2000 przedsiębiorstw, znalazła się w zapaści finansowej. Wzrost poziomu inflacji i niekorzystne otoczenie gospodarcze, w którym drastycznie wzrosły ceny materiałów eksploatacyjnych, paliw w tym gazu oraz bardzo szybko rosnący poziom stóp procentowych, co skutkuje wyższymi ratami do spłat zaciągniętych kredytów i pożyczek, niekorzystnie wpływa na kondycję finansową przedsiębiorstw. Do tego PGW „Wody Polskie”, które swoimi działaniami doprowadza branżę wodociągowo-kanalizacyjną w stan długoterminowego zadłużenia w konsekwencji doprowadzi do destrukcji infrastruktury niezbędnej do bezpiecznego świadczenia usług. Blisko 80% przedsiębiorstw wodociągowych w Polsce ponosi stratę wskutek niezatwierdzania lub braku zgody na skrócenie obowiązujących taryf za dostarczanie wody i odprowadzanie ścieków. Są to pozorne działania w obronie Odbiorców. Skutki związane z brakiem środków na bieżące remonty, na usuwanie awarii, inwestycje, a nawet bieżącą działalność będą katastrofalne w najbliższej perspektywie dla przedsiębiorstw wodociągowych, a w konsekwencji dla Odbiorców. Zaniedbania Regulatora mogą doprowadzić do ogłaszania upadłości przedsiębiorstw wodociągowych, a ewentualna odbudowa infrastruktury wodociągowej i kanalizacyjnej spotęguje w przyszłości koszty, które negatywnie wpłyną na projekcję kolejnych taryf.

Działania „Wód Polskich” sprowadzały się do stawiania nieuzasadnionych zarzutów w kierunku PWiK Sp. z o.o. w Koninie sugerując w uzasadnieniu do bezprawnie wydanej decyzji z dn. 17.05.2021 r., że spółka powinna obniżyć stawki amortyzacyjne. Regulator, zgodnie z wyrokiem z dnia 26 września 2022 r. (sygn. akt V SA/Wa 287/22), dotyczącym innego przedsiębiorstwa wodociągowo-kanalizacyjnego, nie ma prawa nakazać przedsiębiorstwu obniżania stawek amortyzacyjnych. Fragment uzasadnienia do ww. wyroku „Po pierwsze przedsiębiorca zgodnie z wymogami ustawy o rachunkowości rozlicza wydatki poniesione na środki trwałe w czasie za pomocą odpisów amortyzacyjnych (art. 32 ustawy o rachunkowości). Po drugie wysokości stawek amortyzacyjnych są określane na podstawie ekonomicznej użyteczności środka trwałego tzn. jak długo będzie mógł być przez przedsiębiorcę używany w swojej działalności i aby prawidłowo pokazać swój stan aktywów jak i wynik finansowy przedsiębiorca nie może stosować zbyt niskich jak i zbyt wysokich stawek amortyzacyjnych. Po trzecie ustawa o rachunkowości nie przewiduje możliwości zmniejszania stawek amortyzacyjnych, takie przepisy są w ustawie o podatku dochodowym od osób prawnych (CIT) lub fizycznych (PIT). Żadne przepisy nie dają organom administracji państwowej uprawnień do nakazywania przedsiębiorcom stosowania obniżonych stawek amortyzacyjnych. Jeżeli więc przedsiębiorca prowadząc swoje księgi rachunkowe kalkuluje, na ich podstawie, przyszłe wyniki finansowe stosując przepisy ustawy o rachunkowości to nie można mu zarzucić, że zawyża cenę sprzedaży swoich usług i próbuje przerzucić je na odbiorców tych usług”. To kolejny przykład braku rzetelności Organu regulacyjnego co potwierdzają inne wyroki Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie.

W myśl zasad współżycia społecznego równowartość wyrównania opłat powinien ponieść Organ odpowiedzialny za zaistniałą sytuację czyli PGW „Wody Polskie”. Mieszkańcy Konina mają prawo mieć wątpliwości co do słuszności zwracania się po wyrównanie bezpośrednio do Odbiorców. Niestety mimo przeprowadzenia w ostatnich tygodniach przez dwie niezależne kancelarie prawne wszelkich możliwych analiz formalno-prawnych, zgodnie z obowiązującymi przepisami, spółka musi zwrócić się do Odbiorców o wyrównanie brakującej części opłat za okres, w którym regulator uniemożliwił stosowanie cen w pełnej wysokości, ponieważ to na rzecz Odbiorców były świadczone usługi dostarczania wody i odbioru ścieków. PWiK Sp. z o.o. musi działać przede wszystkim zgodnie z prawem. Spółkę obligują przepisy m.in. Kodeksu Spółek Handlowych, Ustawy o zbiorowym zaopatrzeniu w wodę i zbiorowym odprowadzaniu ścieków, Ustawy o rachunkowości czy Ustawy o finansach publicznych. Zarząd spółki nie może działać na niekorzyść spółki pod rygorem kary pozbawienia wolności, co reguluje Kodeks Karny, traktując działanie na szkodę spółki jak przestępstwo. Niewystawienie faktur korygujących mogłoby być potraktowane jako świadome i zamierzone działanie na niekorzyść PWiK. Z uwagi, że Odbiorców i spółkę obowiązują Ogólne Warunki Umowy o zaopatrzenie w wodę i odprowadzanie ścieków, które stanowią w § 6 ust.1, że „Rozliczenia za usługi zaopatrzenia w wodę i odprowadzania ścieków następują na podstawie określonych w taryfach cen i stawek opłat oraz ilości dostarczonej wody i odprowadzonych ścieków” spółka zobligowana jest do obciążenia Odbiorców usług należnościami za wykonane usługi.

Z uwagi na bezprecedensowy charakter sprawy i zaistniałą sytuację, która uderza bezpośrednio w kieszenie Mieszkańców Konina, PWiK Sp. z o.o. zwróci się do PGW „Wody Polskie” o naprawę szkody, m.in. o zwrot kosztów wystawienia kilkudziesięciu tysięcy faktur korygujących i kosztów związanych z utratą wartości pieniądza w czasie. Starając się ulżyć Mieszkańcom i Przedsiębiorcom prowadzącym działalność gospodarczą w Koninie Zarząd spółki podjął decyzję o możliwości spłaty wyrównania w systemie ratalnym. Standardowy okres do spłaty całości wyrównania wynosi 6 miesięcy. Na indywidualny wniosek spółka dopuszcza możliwość spłaty w dłuższym okresie.

Przykładowe symulacje różnicy w opłatach dla 4 os. rodziny zużywającej 10m³ wody + ścieki miesięcznie:

• Zabudowa wielorodzinna przy abonamencie podzielonym na 60 mieszkań, Taryfa W14 i S14: 539,82 zł podzielone na 6 rat = 89,97 zł miesięcznie
• Zabudowa jednorodzinna Taryfa W11 i S11: 940,08 zł podzielone na 6 rat – 156,68 zł miesięcznie.